منبع تغذیه کامپیوتر کولر مستر مدل V850

نقش منبع تغذیه (پاور) تامین انرژی مورد نیاز قطعات مختلف است. تهیه‌ی یک پاور با توان پایین‌تر از انرژی مورد نیاز قطعات می‌تواند بر عملکرد قطعات تاثیر منفی داشته باشد و باعث کم‌شدن عمر مفید قطعات شود. تامین انرژی قطعات کامپیوتر به دو صورت مستقیم و غیرمستقیم انجام می‌شود. درواقع هر قطعه‌ی الکترونیکی که در کامپیوتر مشاهده می‌کنیم، برای تامین انرژی نیاز به برق دارد. در قسمت پشتی پاورها کانکتورهایی وجود دارد که می‌توان آن‌ها را به قطعاتی مانند مادربرد، هارد، درایو نوری و… متصل کرد؛ قطعاتی که به این صورت انرژی مورد نیاز خود را تامین می‌کنند را اصطلاحاً قطعاتی با تامین انرژی مستقیم می‌نامند. در این بین قطعاتی هستند که به‌صورت غیرمستقیم انرژی مورد نیاز خود را تامین می‌کنند. رم کامپیوتر یکی از این قطعات است که با اتصال به اسلات حافظه می‌تواند انرژی مورد نیاز خود را تامین کند.

بسیاری از کاربران تنها موردی را که هنگام تهیه‌ی یک پاور برای سیستمشان مورد توجه قرار می‌دهند، میزان توان خروجی پاور است. توان خروجی در پاورهای کامپیوتر بر اساس وات اعلام می‌شود. حتما باید به این نکته توجه کرد که میزان توان خروجی اعلام شده توسط شرکت‌های تولیدکننده، حداکثر مقداری است که یک پاور می‌تواند ارائه کند. یعنی یک پاور با توان خروجی فرضی ۷۵۰ وات می‌تواند در بهترین حالت این میزان توان را ارائه کند که با ارائه‌ی توضیحات در بخش‌های دیگر متوجه خواهیم شد که زیاد هم نمی‌توان روی این عدد به عنوان یک عامل مناسب حساب باز کرد. برای آن‌که متوجه شویم چه میزان توان خروجی برای سیستم ما مناسب است، بهترین شیوه جمع‌زدن میزان انرژی مورد نیاز هر قطعه است. این اطلاعات را می‌توان از صفحه‌ی محصول در سایت سازنده‌ی هر قطعه یا رجوع به اطلاعات درج شده در جعبه‌ی محصول به دست آورد. حتما باید به این نکته توجه شود که همیشه میزان توان خروجی در پاور باید عددی بیشتر از میزان انرژی جمع قطعات کامپیوتر باشد.

برای انتخاب توان خروجی مناسب، با توجه به قطعات باید به این موضوع توجه کرد که آیا طی یک یا دوسال آینده قصد ارتقاء سیستم فعلی و به‌خصوص کارت گرافیک خود را دارید یا خیر؟ یکی از پرمصرف‌ترین قطعات در کامپیوترها کارت گرافیک است. وجود یک کارت گرافیک حرفه‌ای در سیستم می‌تواند بسیاری از محاسبات را تغییر دهد. مثلا اگر سیستم شما از کارت گرافیک مجزا استفاده نمی‌کند یا اصطلاحاً کارت گرافیک آن آنبرد (On Board) است، نیازی به تهیه‌ی پاوری با توان خروجی بالا وجود ندارد و با معمولی‌ترین مدل‌های موجود می‌توان انتخابی مناسب داشت. پس حتما قبل از انتخاب توان خروجی برای پاور علاوه‌بر مصرف انرژی قطعات فعلی باید به مصرف انرژی قطعاتی که در آینده ممکن است برای کامپیوتر خود تهیه کنید، توجه شود.

با کمی دقت روی جعبه‌ی پاورها معمولا عبارتی مانند 80 Plus قابل مشاهده است. 80 Plus استانداردی برای اعلام میزان هدررفت انرژی در پاور است. عدد ۸۰ ارائه‌شده در نام این محصول نشان از بازدهی ۸۰ درصدی آن دارد. این استاندارد را معمولا با رنگ‌های برنزی (BRONZE)، نقره‌ای (SILVER)،  پلاتینیومی (PLATINUM)، طلایی (GOLD) و تیتانیومی (TITANUM) نشان‌می‌دهند. علاوه‌بر این رنگ‌ها در استاندارد 80 Plus موردی بدون رنگ در پاورهای پایین‌رده قابل مشاهده است که هیچ رنگی ندارد این مدل از استاندارد 80 Plus که گاها با نام Basic هم از آن نام‌برده می‌شود، شامل کم بازده‌ترین پاورهاست.  در جدول زیر اطلاعاتی از میزان بازدهی هرکدام از این استانداردها به تفکیک بیان شده است. با توجه به این اطلاعات یک پاور ۷۵۰ وات از نوع 80 Plus GOLD می‌تواند در فشار کاری (PSU Load) ۵۰ درصدی، بازدهی ۹۰ درصد داشته باشد که برای این پاور میزان توان خروجی که می‌توان روی آن حساب باز کرد، ۶۷۵ وات است.

هنگام تهیه‌ی یک پاور معمولا یکی از واژه‌های ماژولار، نیمه ماژولار یا غیرماژولار دیده می‌شود. البته باید توجه داشت که معمولا شرکت‌های سازنده در نام پاورهای غیرماژولار اشاره‌ای به غیرماژولار بودن آن نمی‌کنند. پاورهای غیرماژولار پاورهایی هستند که در قسمت پشتی محصول تعداد زیادی کابل دارند که در انتهای خود دارای کانکتورهای مختلفی هستند. این پاورها معمولا قیمت مناسب‌تری نسبت به دو مدل دیگر دارند و اگر برای تهیه‌ی پاور مبتدی هستید یا از تجهیزات حرفه‌ای برای سیستم خود استفاده نمی‌کنید، این گروه از پاورها برای شما انتخاب مناسبی خواهند بود. در پاورهای ماژولار شاهد تعداد زیادی کانکتور در پشت محصول خواهیم بود ولی خبری از خارج شدن هیچگونه کابلی از پشت محصول نیستیم. درواقع شرکت سازنده کانکتورهایی را روی محصول قرار داده تا تنها از طریق کابل‌های ارائه‌شده در جعبه‌ی محصول اقدام به کابل‌کشی شود. این کار باعث می‌شود تا شاهد شلوغی در کیس کامپیوتر نباشیم. پاورهای ماژولار نسبت به مدل‌های غیرماژولار و نیمه ماژولار گران‌تر هستند. پاورهای نیمه ماژولار را می‌توان بین دو مدل ماژولار و غیرماژولار دانست. یعنی تعدادی کانکتور به اضافه‌ی یک کابل برق از پاور خارج خواهد شد.

پاورها می‌توانند کانکتورهای متفاوتی برای تامین انرژی مورد نیاز قطعات داشته باشند. یکی از مواردی که هنگام تهیه‌ی پاور باید به آن توجه ویژه کرد، کانکتورهای ارائه‌شده روی آن است. ممکن است که یک پاور دارای استاندارد 80 Plus Titanium با توان خروجی ۱۲۰۰ وات و از نوع ماژولار باشد ولی کانکتورهای مورد نیاز ما را نداشته باشد یا تعداد کانکتورها از میزان مورد نیاز ما کم‌تر باشد که این موضوع باعث می‌شود که انتخاب اشتباهی داشته باشیم. به همین دلیل هر کدام از کانکتورها به‌صورت جداگانه تشریح خواهند شد.

 – کانکتور مادربرد: کانکتورهای مادربرد به سه گروه ۲۰پین، ۲۴پین و ۴+۲۰پین تقسیم می‌شوند که ممکن است یک پاور یکی از این موارد را داشته باشد. همان‌طور که از نام کانکتور برمی‌آید، وظیفه‌ی آن تامین انرژی مورد نیاز مادربرد و قطعاتی است که به‌صورت غیرمستقیم انرژی خود را تامین می‌کنند. معمولا مادربردهای قدیمی از کانکتورهای ۲۰پین استفاده می‌کنند و مانیتورهای جدید از طریق کانکتور ۲۴پین برای تامین انرژی بهره می‌برند. بسیاری از شرکت‌های تولیدکننده‌ی پاور برای آنکه بتوانند به خوبی نیاز همه‌ی کاربران را پوشش دهند از کانکتور ۴+۲۰پین بهره می‌برند. این کانکتور درواقع دارای ۲۰ پین است که ۴ پین به صورت جداگانه به آن متصل می‌شود.

– کانکتور ۴پین ATX: در مادربردهای قدیمی و پایین‌رده علاوه‌بر کانکتورهای ۲۰پین یک کانکتور ۴پین ۱۲ولت برای تامین انرژی مورد نیاز قطعات وجود دارد. این کانکتور دارای ۲ پین با گوشه‌های گرد و ۲ پین با گوشه‌های زاویه‌دار است که با دو کابل مشکی و دو کابل زرد از پاور به مادربرد متصل می‌شوند.

 – کانکتور ۴+۴پین و ۸پین E-ATX: این دو کانکتور می‌توانند برای استفاده در کامپیوترهای سرور بسیار کاربردی باشند. برای تامین انرژی مازاد در پردازنده‌های مرکزی (CPU) نیاز به کانکتورهایی است که بتوانند به خوبی از پس تامین انرژی پردازنده‌ها برآیند. کانکتور ۴+۴پین و ۸پین E-ATX از نوع ۱۲ولت هستند که می‌توانند برای این منظور مورد استفاده قرار گیرند.

کانکتور ۸پین PCI-E و ۶پین PCI-E: کارت‌های گرافیک حرفه‌ای برای انجام پردازش‌های گرافیکی سنگین به انرژی بیشتری نسبت به میزان انرژی‌ای که از درگاه PCI-E دریافت می‌کنند، نیاز دارند. برای تامین این انرژی روی کارت‌های گرافیک حرفه‌ای رابط ۶پین و ۸پین در نظر گرفته می‌شود.

کانکتور ۲+۶پین PCI-E: مانند کانکتورهای ۸پین PCI-E و ۶پین PCI-E، این کانکتور هم برای تامین انرژی کارت‌های گرافیک جدید استفاده می‌شود. شرکت‌های تولیدکننده‌ی پاور برای آن‌که بتوانند از پاورهای سطح حرفه‌ای‌شان هم برای کارت‌های گرافیک ۶پین و هم کارت‌های گرافیک ۸پین مناسب باشند، از کانکتور ۲+۶پین که دارای ۶پین به صورت یکپارچه و ۲پین به‌صورت جدا که بهره می‌برند که امکان تبدیل کانکتور ۶پین به ۸پین دارد.

– کانکتور  ۱۵پین SATA و Molex: تجهیزاتی مانند هارد، درایونوری و … از طریق کانکتور ۱۵پین SATA انرژی مورد نیاز خود را برای فعالیت تامین می‌کنند. این تجهیزات قبلا از طریق کانکتور Molex انرژی خود را تامین می‌کردند.

پاورها به‌صورت تک‌ریل و چندریل در بازار موجود هستند. در پاورهای تک‌ریل هر کدام از قطعات می‌توانند بدون در نظر گرفتن نوع کانکتور به میزان دلخواه از شدت جریان بهره ببرند. این موضوع باعث می‌شود که هیچ‌گاه تجهیزاتی مانند کارت گرافیک با کمبود انرژی مواجه نشوند. تک‌ریل بودن خالی از مشکل هم نیست و ممکن است مقدار زیادی جریان به یک قطعه وارد و باعث آسیب‌دیدن قطعات یا حتی سوختن آن‌ها شود. در پاورهای چندریل هر کدام از ریل‌ها محدود به ارائه‌ی مقدار مشخصی شدت جریان هستند تا آسیبی به قطعات وارد نشود. باید به این نکته اشاره شود که با توجه به میزان جریان متفاوت در هر کدام از ریل‌ها در پاورهای چندریل، توجه ویژه‌ای برای اسمبل کردن پاور در کامپیوتر نیاز خواهد بود. به بیان بهتر، کاربر باید دانش لازم برای تخصیص هر قطعه با توجه به میزان انرژی مصرفی به ریل مورد نظر را داشته باشد. پاورهای تک‌ریل و چندریل هر کدام دارای مزایا و معایبی هستند که با توجه به نیاز و سطح دانش سخت‌افزاری خود می‌توان اقدام به تهیه‌ی هر کدام کرد.

برخلاف تصوری که عموم مردم از تهیه‌ی پاور برای کامپیوتر خود دارند، باید موارد زیادی را برای تهیه‌ی آن در نظر گرفت و تنها توان خروجی پاور نمی‌تواند عامل انتخاب برای کاربر باشد. اگر بخواهیم اصلی‌ترین مواردی که در تهیه‌ی یک پاور مهم هستند را نام ببریم، می‌توان به توان خروجی با توجه به نیاز حال و آینده (ارتقاء سیستم)، میزان بازدهی با توجه به گواهینامه‌ی 80 Plus، تنوع در کانکتورها و نوع ریل اشاره کرد. در نظر نگرفتن هر کدام از این موارد باعث می‌شود که کاربر در آینده‌ هزینه‌ی زیادی را برای تهیه‌ی یک پاور دیگر متقبل شود.